Tết Nguyên Tiêu là gì? Ý nghĩa và chuẩn bị mâm cúng Tết Nguyên Tiêu như thế nào? Từ lâu, Tết Nguyên Tiêu đã trở thành truyền thống quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng của nước ta. Nhưng nếu hỏi về nguồn gốc và ý nghĩa cũng như cách chuẩn bị mâm cúng Tết Nguyên Tiêu đủ đầy thì chắc hẳn có khá nhiều người không biết. Phần lớn đều do truyền tai nhau, đời trước răn dạy, hướng dẫn cho con cháu. Vậy bài viết này của Vietjet (.net) sẽ giúp bạn hiểu rõ nguồn gốc của ngày lễ này, cùng tham khảo ngay nhé.
Tết Nguyên Tiêu là gì? Ý nghĩa ngày lễ này như thế nào?
Tết Nguyên Tiêu là gì?
Tết Nguyên Tiêu hay còn gọi là rằm tháng Giêng – một trong những ngày lễ truyền thống của Việt Nam thường được tổ chức vào ngày 15 Âm lịch tháng 1. Ngày rằm của tháng đầu tiên trong năm được tổ chức khá trang trọng không kém gì so với Tết Nguyên Đán được tổ chức từ trưa ngày 14 tới nửa đêm ngày 15 Âm lịch.
Tết Nguyên Tiêu tiếng anh là Lantern Festival (hay Lễ hội đèn lồng) hoặc First Full Moon Festival (hay Lễ hội trăng tròn đầu tiên). Tất cả các tên tiếng anh này đều nói về Tết nguyên tiêu, ngày rằm của tháng đầu tiên trong năm theo âm lịch.
Nhiều người quan niệm rằng “Cúng cả năm không bằng rằm tháng Giêng”, chính vì thế họ thường chuẩn bị rất kỹ lưỡng trong ngày này. Tết Nguyên Tiêu được hiểu là đêm trăng tròn đầu tiên của một năm. “Nguyên” được hiểu là thứ nhất, còn “tiêu” tức là đêm. Tết Nguyên Tiêu còn có tên gọi khách là ngày lễ Thượng Nguyên, tuy nhiên người Việt Nam thường quen gọi là rằm tháng Giêng.
Tùy theo điều kiện kinh tế và tín ngưỡng của từng vùng mà chuẩn bị mâm cỗ và đồ lễ khác nhau. Nhưng tất cả đều thể hiện tấm lòng thành kính của gia chủ với tổ tiên và hy vọng vào một năm mới mạnh khỏe, may mắn và tài lộc. Trong những ngày này, nhiều nơi còn tổ chức nhiều lễ hội rất lớn, đặc biệt là đền, chùa.
Cũng có khá nhiều gia đình lập đàn tế Trời, Đất, Phật, Thánh,… ngoài trời để tỏ lòng biết ơn và tạ lễ đầu năm. Tuy nhiên nếu điều kiện kinh tế hạn hẹp thì gia chủ chỉ cần thắp nhang cùng với hoa quả, tiền vàng và rượu là được.
Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Tiêu
Bất kể ngày lễ nào của Việt Nam đều xuất phát từ một truyền thuyết hoặc một sự tích nào đó. Rằm tháng Giêng trước đây có tên gọi khác là ngày Tết Trạng Nguyên, ngày vua quan Trung Quốc thời xưa cùng tụ họp trong vườn thượng uyển ngâm thơ, uống trà. Cũng từ đó, những buổi gặp mặt vào ngày lễ này được truyền bá ra bên ngoài và lan rộng ra nhiều nơi, trong đó có cả Việt Nam.
Dần dần, Tết Nguyên Tiêu đã trở thành một nét văn hóa tín ngưỡng không thể thiếu trong đời sống người dân. Ở nước ta, ngày lễ Thượng Nguyên cũng được tổ chức rất long trọng, tuy nhiên phong tục này đã được biến thể sao cho phù hợp với văn hóa, phong tục tập quán.
Cúng Tết Nguyên Tiêu vào giờ nào?
Tết Nguyên Tiêu thường được diễn ra từ trưa ngày 14 đến đêm ngày 15 và người Việt Nam thường tiến hành lễ cúng vào nhiều giờ khác nhau sao cho phù hợp với tuổi của gia chủ.
Để mang đến vận khí tốt và nhiều may mắn, tài lộc cho gia chủ, có khá nhiều người lựa chọn một trong các giờ cúng là:
- Ngày 14 Âm lịch: 7h đến 9h sáng (giờ Thìn); 9h đến 11h (giờ Tỵ); 15h – 17h (giờ Thân) hoặc 17h đến 19h (giờ Dậu)
- Ngày 15 Âm lịch: 7h đến 9h sáng (giờ Thìn); 11h đến 13h (giờ Ngọ) hoặc từ 12h đến 15h (giờ Mùi).
Tuy nhiên, bạn cần lưu ý là cúng rằm trước 7 giờ tối ngày 15 Âm lịch là được.
Chuẩn bị mâm cúng Tết Nguyên Tiêu gồm những gì?
Cúng cỗ chay
Nhiều gia đình thường lựa chọn cỗ chay để cúng vào ngày rằm tháng Giêng để bày tỏ lòng thành kính. Khi chuẩn bị cỗ, bạn cần chuẩn bị các món ăn có nguyên liệu gần gũi có 5 tông màu chủ đạo tượng trưng cho ngũ hành. Đặc biệt, gia chủ nên chuẩn bị số lượng món ăn theo số lượng: 5 – 10 – 15 món, không nên chuẩn bị số chẵn.
Thông thường, nhiều gia đình sẽ lựa chọn các món ăn phổ biến như bánh trôi, chè, xôi đậu hoặc hoa quả,… vừa tiện lợi lại rất phổ biến.
Cúng cỗ mặn
Cúng cỗ mặn lại có yêu cầu cao hơn so với cỗ chay. Gia chủ cần chuẩn bị đủ các món ăn với 6 đĩa: chả giò, bánh chưng, dưa muối/củ kiệu, thịt gà, xôi và thịt heo cùng với 4 bát: canh mọc, canh miến, canh măng và canh bóng.
Tuy nhiên, nhiều món ăn phải chuẩn bị khá cầu kỳ và mất nhiều thời gian nên phần lớn các gia đình đều chuẩn bị một mâm cơm mặn theo ý của bản thân. Cũng vì thế mà các món ăn truyền thống như canh mọc hay canh bóng dần trở nên xa lạ với người dân Việt Nam.
Lễ cúng Tết Nguyên Tiêu cần lưu ý những gì?
Văn hóa tín ngưỡng Việt Nam đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người dân, cũng vì thế mà chuẩn bị tới ngày rằm, ai ai cũng kỳ công và dành thời gian cho việc thờ cúng. Khi chuẩn bị lễ cúng Tết Nguyên Tiêu, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Không sử dụng trái cây giả hoặc hoa quả giả: Nhiều gia đình đều phạm phải lỗi này khi chuẩn bị lễ cúng Tết Nguyên Tiêu. Việc này hoàn toàn sai lầm và không thể hiện tấm lòng của gia chủ với tổ tiên.
- Không đốt nhiều vàng mã: Lễ Thượng Nguyên trong Phật Giáo không bắt buộc phải sử dụng vàng mã trong ngày này. Việc làm này vừa gây ra ô nhiễm môi trường, vừa lãng phí tiền của.
- Không dùng đồ chay giả mặn: Tốt nhất bạn nên tránh sát sinh gia súc, gia cầm trong ngày này và sử dụng các nguyên liệu làm nên món ăn thuần chay nhé.
- Lau dọn bàn thờ sạch sẽ: Trong khi lau dọn bàn thờ, bạn nên lưu ý không xê dịch bát hương. Trước khi dọn có thể thắp một nén hương khấn Thổ đại và tổ tiên về việc này.
- Không dùng tiền giả: Nhiều gia đình thường đặt tiền thật lên bàn thờ để cúng với mong muốn xin tài lộc và may mắn. Tuy nhiên bạn cần lưu ý là phải đặt tiền thật chứ không sử dụng tiền giả, tiền có nguồn gốc bất chính để dâng lên các cụ.
- Không cúng thủ lợn: Nhiều người thường nhầm lẫn cúng Rằm tháng Giêng với các ngày lễ Tết. Tuy nhiên, cúng thủ lợn không hề tốt trong ngày lễ Thượng Nguyên bởi nó có thể mang đến những vận hạn và khiên gia đình kém phúc trong năm.
Có thể nói, Tết Nguyên Tiêu là một ngày lễ quan trọng trong tiềm thức của mỗi người dân Việt Nam. Hãy chuẩn bị lễ thật tốt để tỏ lòng thành kính lên tổ tiên, ông bà, thần Phật cầu cho năm mới thịnh vượng, khỏe mạnh và thành công. Hãy theo dõi thêm nhiều thông tin thú vị trên fanpage của Vietjet (.net) nhé.
